W ostatnich latach piłka nożna została znacząco zmieniona dzięki wprowadzeniu technologii VAR, czyli systemu wideoweryfikacji. Innowacja ta ma na celu wspomaganie sędziów w podejmowaniu trafniejszych decyzji podczas meczów. Chociaż dla wielu jest to wciąż nowość, to jednak VAR stał się już stałym elementem współczesnej piłki nożnej. Jak działa ten system i jaki jest jego wpływ na grę?
Co to jest VAR?
VAR, czyli Video Assistant Referee, to system oparty na analizie materiału wideo w czasie rzeczywistym. Jego głównym celem jest wsparcie sędziów boiskowych w sytuacjach wymagających precyzyjnych decyzji. Tradycyjny skład arbitrów – główny, dwóch asystentów i czwarty sędzia – został uzupełniony o zespół VAR, który monitoruje wydarzenia na boisku przy pomocy zaawansowanego sprzętu wideo. VAR nie ingeruje w każdą sytuację na boisku, lecz skupia się na czterech głównych obszarach: uznawaniu bramek, decyzjach dotyczących rzutów karnych, czerwonych kartkach oraz przypadkach błędnej identyfikacji zawodników.
System VAR działa w sposób ciągły – analizuje istotne momenty gry i informuje sędziego głównego o ewentualnych błędach. Różni się to od systemów stosowanych w innych sportach, gdzie wideoweryfikacje są często inicjowane na prośbę graczy lub trenerów. Piłka nożna oparta jest o klasyczne sędziowanie, ale o przeglądzie konkretnej sytuacji podejmuje decyzję zespół VAR.
Geneza systemu VAR
VAR ma swoje korzenie w projekcie „Refereeing 2.0”, zainicjowanym w 2013 roku przez Królewską Holenderską Federację Piłkarską (KNVB). Pierwsze próby tego systemu odbyły się w Holandii, a następnie były rozwijane we współpracy z firmą Hawk-Eye Innovations, znaną wcześniej z wprowadzania podobnych technologii w innych dyscyplinach. W 2016 roku Międzynarodowa Rada Piłkarska (IFAB) zgodziła się na testy systemu w meczach towarzyskich, co otworzyło drogę do jego oficjalnego wprowadzenia.
Korzyści i kontrowersje
Zastosowanie VAR niewątpliwie przyczyniło się do poprawy precyzji sędziowania. Wprowadzenie tego systemu pozwoliło znacząco zmniejszyć liczbę błędnych decyzji, które często miały wpływ na wynik spotkań. Podczas Mistrzostw Świata w 2018 roku dokładność decyzji sędziowskich wzrosła o ponad 90%, co jest dowodem na skuteczność VAR. System ten umożliwia także eliminację oczywistych pomyłek, takich jak niesłusznie uznane bramki albo błędnie przyznane rzuty karne, co znacząco poprawia sprawiedliwość rywalizacji.
Jednak VAR nie jest wolny od wad. Jedną z najczęściej wymienianych krytyk jest zakłócanie płynności gry. Proces analizy materiału wideo może trwać kilka minut. Dodatkowo decyzje podejmowane z pomocą VAR wciąż wymagają interpretacji sędziów, co sprawia, że subiektywizm nie został całkowicie wyeliminowany. Nie brakuje również głosów, że technologia ta odbiera część emocji związanych z grą.